25 augustus 2023.Adviescomité Raad van Europa: verbeter de bescherming van de rechten van Roma, Sinti en woonwagenbewoners

Adviescomité Raad van Europa: verbeter bescherming Roma, Sinti woonwagenbewoners.

25 augustus 2023

Op 25 augustus 2023 heeft de adviescommissie van de Raad van Europa die gaat over het Kaderverdrag voor de bescherming van nationale Minderheden het Vierde Advies over Nederland uitgebracht.

!! In het kader van deze website geven we alleen de conclusies en voorstellen m.b.t. Roma, Sinti en woonwagenbewoners weer.

Waarom deze aandacht uit Europa

Op de sociale media wordt met regelmaat gepraat over de te grote invloed van Europa op ons Nederlandse beleid. Waar bemoeien die politici uit Straatsburg of Brussel zich mee lees je dan. Toch geldt dat zeker niet voor de situatie van Sinti Roma en woonwagen-bewoners. Mede dankzij acties door instanties van de Europese Unie of de Raad van Europa van allerlei regelgeving of verdragen wordt Nederland met regelmaat op de vingers getikt om verbetering aan te brengen in o.a. de rechtspositie op het gebied mensenrechten, behoud van cultuur, taal en huisvesting van Sinti, Roma en woonwagenbewoners.

Een sprekend en geslaagd voorbeeld is de opheffing in 2018 van het uitsterfbeleid m.b.t. de woonwagenstandplaatsen. Zie daarvoor het bericht van 21 december 2018: https://woonwagenwijzer.nl/2018/12/21/beleidskader/

Het Vierde Advies over Nederland

In het hiervoor genoemde Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden staan garanties voor nationale minderheden. Minderheden moeten zich in vrijheid en gelijkheid kunnen ontwikkelen en uiten op zowel maatschappelijk als cultureel en talig vlak. Elke vijf jaar stelt het adviescomité een rapport op. In het Europese beleid gaat de aandacht niet alleen uit naar de erkende nationale minderheden, maar ook naar niet-officiële minderheidsgroepen. Voor de Nederlandse situatie zijn bijvoorbeeld de Friezen en hun cultuur en Friese taal, de Roma, Sinti en woonwagenbewoners niet erkend als officiële minderheid.

Hoewel dus de regering geen specifiek minderhedenbeleid voert voor deze minderhedengroepen onderzoekt het Adviescomité toch Nederland om te kijken hoe het er voor staat. Doet de Nederlandse regering wel genoeg om de rechtspositie en ontwikkelings kansen te verbeteren.

De verschillende minderheidsgroepen Roma, Sinti en woonwagenbewoners.

Het bijzondere van het Europese beleid is dat er specifieke definities zijn vastgesteld voor de verschillende groepen zoals Roma, Sinti en woonwagenbewoners (in Nederland), travellers , caravan dwellers (in Engeland-Ierland) en nog allerlei andere benamingen in andere Europese landen.

In dit advies verwijzen ‘Roma en Sinti’ en ‘Roma- en Sintigemeenchap’ (enkelvoud) uitsluitend naar Roma en Sinti die Nederlands staatsburger zijn en wier families van oudsher en al eeuwenlang in Nederland woonachtig zijn.(ongeveer 3.000 personen: 2.500 Sinti en 500 Roma). De meer recente Romagroepen, zoals de Generaal-Pardon Roma (ongeveer 1.500 in aantal) en Balkan Roma (tussen de 500 en 1.000 personen), vallen buiten deze groep. De Generaal-Pardon Roma zijn in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw naar Nederland gekomen, de meesten uit het voormalige Joegoslavië en zonder paspoort of andere officiële documenten. In 1978 kreeg deze groeiende groep Roma een generaal pardon van de Nederlandse regering. De meeste Balkan Roma kwamen later naar Nederland, in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw, en waren vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië. Zij hebben een sedentaire levensstijl en wonen vaak in sociale woningen, net als de Generaal-Pardon Roma en de laatste stroom Roma-migranten uit Bulgarije, Tsjechië, Roemenië en Slowakije (totaal ongeveer 500 personen).

Op verzoek van de betrokken gemeenschappen zelf gebruikt het Adviescomité ook in het oorspronkelijke Engelstalige Advies het begrip ‘woonwagenbewoners’.. De diverse groep woonwagenbewoners bestaat uit onder anderen ook uit rondreizende kermismensen en circusartiesten voor wie de wens om in een woonwagen op een woonwagenstandplaats te leven cultureel van belang is. De mensen in deze gemeenschappen beschouwen zichzelf nog steeds als (semi-)rondreizend, ook al leiden de meesten inmiddels een sedentair bestaan. Het aantal woonwagenbewoners wordt in dit advies geschat op 20.000 tot 35.000.

Het College voor de Rechten van de Mens.

In het nieuwsbericht op 25 augustus laat het College voor de Rechten van de Mens weten, dat zij vooraf overleg hebben gehad met dit Adviescomité. Zij niet alleen, ook de organisaties van Sinti Roma en woonwagenbewoners zijn erbij betrokken geweest en natuurlijk ook vertegenwoordigers van de overheid. Het Adviescomite heeft ook woonwagenlocaties bezocht en heeft daar met bewoners gepraat.

Zoals bekend heeft het College voor de Rechten van de Mens samen met de Anti-Discriminatie bureau’s en de Nationale Ombudsman een invloedrijke rol gehad (en dat heeft zij nog steeds) bij allerlei klachten over schending van de mensenrechtensituatie en discriminatie van woonwagenbewoners, Roma en Sinti. Zij houdt in feite met haar uitspraken een vinger aan de pols en ondersteunt het advies dat Nederland de Roma, Sinti en woonwagenbewoners als minderheid moet erkennen. Zodat zij dan des temeer onder de bescherming van het Kaderverdrag kunnen vallen.

Wat zijn de opmerkelijke zaken in Nederland

Erkende minderheid. De regering van Nederland sluit Roma, Sinti en woonwagenbewoners nog steeds uit van het toepassingsbereik van het Kaderverdrag ondanks hun verzoek te worden erkend als nationale minderheid.
Discriminatie. De leden van het comité zijn bezorgd over de toename van antisemitische, islamofobische en anti-Roma/Sinti uitingen in de politiek en samenleving. Het Comité vraagt daarom aan de overheid om hier strenger tegenop te treden door hate speech en hate crime (o.a. op sociale media) beter op te sporen en te vervolgen.
Extra gecontroleerd
Het College voor de Rechten van de Mens hebben deze zorgen ook besproken met de leden van het comité. Roma, Sinti en andere etnische minderheden ervaren in toenemende mate discriminatie en racisme, ook door de overheid. Ondanks dat de overheid nu ‘institutioneel racisme’ erkent en er aandacht voor heeft, gaan diverse overheidsorganisaties nog steeds in de fout. Dit blijkt uit b.v. de toeslagenaffaire en discriminerende risicoprofielen door gemeente gebruikten om woonwagenbewoners te koppelen aan extra controles op fraude en criminaliteit.
Woonwagenbewoners en het gebrek aan standplaatsen
In veel gemeenten zijn er nog steeds veel te weinig standplaatsen voor woonwagenbewoners. De nieuwe handreiking die het Rijk heeft gemaakt om het tekort weg te werken lijkt nog weinig verschil te maken. Het maakt nu veel uit in welke gemeente iemand een standplaats zoekt. De ene gemeente zet zich veel meer in om een standplaats te regelen dan de ander. In lijn met het College, noemt het Adviescomité dat een gecentraliseerde en gecoördineerde aanpak op rijksniveau daarom nodig is om ongelijke behandeling tussen gemeentes tegen te gaan.
De Rijksoverheid heeft in juni 2018 een nieuw beleidskader goedgekeurd om deze kwestie vanuit mensenrechtenperspectief te benaderen, maar de huidige regering is tot de conclusie gekomen dat de uitvoering van dit beleid is mislukt en heeft besloten het huisvestingsbeleid, inclusief het beleid inzake woonwagens en standplaatsen, zelf weer op te pakken.
Overleg. De manier waarop de regering overlegt met Sinti Roma en woonwagenbewoners (flexibele dialoog) is van bovenaf bedacht en werkt niet goed volgens vertegenwoordigers van Roma, Sinti en woonwagenbewoners. Volgens de definitie van de regering betekent ‘flexibele dialoog’ dat de overheid een scala aan verschillende partijen raadpleegt. Afhankelijk van het onderwerp kunnen dit professionele deskundigen, opiniemakers, mensen met kennis uit ervaring en/of vertegenwoordigers van gemeenschappen zijn. De vorm van dit overleg is afhankelijk van het onderwerp en de betrokken partijen en beperkt zich niet tot Roma en Sinti en Woonwagenbewoners.
Roma en Sinti en criterium “traditioneel ingezetene”.Bovendien betwisten vertegenwoordigers van Roma en Sinti en andere gesprekspartners van het Adviescomité argumenten van de Nederlandse autoriteiten dat personen die tot deze gemeenschappen behoren niet voldoen aan de criteria om als nationale minderheid te worden erkend, met het argument dat de “traditioneel ingezetene” criterium en het gebrek aan continuïteit van hun aanwezigheid op het Nederlandse grondgebied zijn gebaseerd op de aannames dat alle Roma en Sinti nomaden waren en dat ze allemaal van het grondgebied van Nederland waren ‘verdwenen’ tijdens het vervolgingsbeleid – de zogenaamde ‘heidense jachten’ (Heidenjachten) – uitgevoerd in de 17e en vroege 18e eeuw. Daartegenover gaven deze gesprekspartners aan dat de aanwezigheid van Roma en Sinti in Nederland sinds de 15e eeuw is gedocumenteerd via historische archieven en studies. Ze bevestigden ook dat ondanks de bovengenoemde vervolgingen sommige van hun voorouders in Nederland bleven en hun Roma- en Sinti-identiteit publiekelijk verborgen hielden, maar hun eigen taal, cultuur en geschiedenis bleven behouden en deze doorgaven aan volgende generaties.
De theorie van het nieuwe beleidskader uit 2018. Volgens het Beleidskader stelt A.een gemeente het woonwagen-en standplaatsenbeleid vast binnen het volkshuisvestingsbeleid; B het beleid moet voldoende rekening houden met het woonwagenleven van “reizigers”; C De gemeente onderzoekt de behoefte aan standplaatsen; D.De corporaties zorgen voor de huisvesting op standplaatsen; E.het afbreken van standplaatsen is niet meer toegestaan;F. Standplaatszoekende woonwagenbewoners hebben weer een kans om binnen een redelijke termijn een standplaats te vinden.
De praktijk is weerbarstig en ontoereikend. Het Adviescomite stelt vast dat in de afgelopen 5 jaar de gemeenten er niet zelfstandig in slagen, ondanks extra finnaciering, om te komen tot een toereikend woonwagenbeleid dat zicht biedt op standplaatsen. Zij ondersteunt het voornemen van de regering om weer de regie te nemen.

Aanbevelingen door het Adviescomite.

Kies voor een flexibelere en meer inclusieve aanpak van het toepassingsbereik van het Kaderverdrag; ga een formele, constructieve dialoog aan met zowel vertegenwoordigers van Roma en Sinti en woonwagenbewoners over hun verzoek om erkenning als nationale minderheid krachtens het Kaderverdrag.
Zorg voor een formele, effectieve en permanente structuur op centraal niveau voor overleg met zowel vertegenwoordigers van diverse gemeenschappen van Roma, Sinti en woonwagenbewoners als vertegenwoordigers Verbeter in algemene zin ook de samenwerking met organisaties die opkomen voor de belangen van deze gemeenschappen
Respecteer de levenswijze van Roma, Sinti en woonwagenbewoners en geef ze toegang tot passende huisvesting, zoals woonwagenstandplaatsen, zodat ze een integraal en gewaardeerd onderdeel zijn van de diverse Nederlandse samenleving.

Wat is de Raad van Europa

Wat is de Raad van Europa: https://www.coe.int/nl/web/about-us/values

Zie ook Schema Europa aan de rechterzijde.

Mensenrechten, Democratie, Rechtsstaat

De Raad van Europa bevordert de vrijheid van meningsuiting en de media, de vrijheid van vergadering, gelijkheid en de bescherming van minderheden. De Raad voert campagnes over kwesties als kinderbescherming, online haattaal en de rechten van Roma, de grootste minderheid in Europa. De Raad van Europa ondersteunt lidstaten in hun strijd tegen corruptie en terrorisme en bij het doorvoeren van de nodige wetshervormingen. De constitutioneel deskundigen van de Commissie van Venetië geven juridisch advies aan landen over de hele wereld.

De Raad van Europa bevordert de naleving van mensenrechten door middel van internationale verdragen, zoals het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld en het Cybercrimeverdrag. De Raad bewaakt de vooruitgang die lidstaten op deze terreinen boeken en doet aanbevelingen op basis van onderzoek van toezichtsorganen bestaande uit onafhankelijke deskundigen. De lidstaten van de Raad van Europa passen de doodstraf niet meer toe.

Het Kaderverdrag voor de bescherming van nationale minderheden (Kaderverdrag) is het meest alomvattende verdrag van Europa ter bescherming van de rechten van personen die tot nationale minderheden behoren.

Het is het eerste juridisch bindende instrument dat gewijd is aan de bescherming van nationale minderheden wereldwijd, en wordt gecontroleerd door de enige internationale commissie die zich uitsluitend bezighoudt met de rechten van minderheden: het Adviescomité Raad van Europa. Het werd op 10 november 1994 door het Comité van Ministers aangenomen en trad op 1 februari 1998 in werking. Het is nu in 39 staten van kracht.

Nieuwsbericht 23 augustus 2023 College voor de Rechten van de mens: https://tinyurl.com/42e2jhf5

Nieuwsbericht 23 augustua 2023 Nederlands Juristenblad (NJB): https://tinyurl.com/5aajrt5p

Nieuwsbericht 24 augustus 2023 Binnenlandsbestuur: https://tinyurl.com/ppnhwx7v

Kaderverdrag voor de bescherming van nationale minderheden: Kaderverdrag Inzake De Bescherming Van Nationale Minderheden, Straatsburg, 01-02-1995