Rijk ontwikkelt nieuw standplaatsenbeleid met mensenrechten woonwagenbewoners
23 oktober 2017
Minister Ronald Plasterk kondigt acties aan voor nieuw woonwagenbeleid van het Rijk.
Op 15 september 2017 heeft de minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk een brief geschreven aan de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen, waarin hij reageert op zijn rapport ‘Woonwagenbewoner zoekt standplaats, een onderzoek naar de betrouwbaarheid van de overheid voor woonwagenbewoners’ . In de brief, die hij ook schrijft namens de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Lodewijk Asscher, geeft de minister aan welke actie de Rijksoverheid gaat ondernemen naar aanleiding van de vragen aan het Rijk van de Nationale Ombudsman in zijn brief van 18 mei 2017.
De minister is het eens met het standpunt van de Nationale Ombudsman, dat gemeenten die een zogenaamd uitsterfbeleid hanteren, met zo’n beleid in strijd handelen met het recht van gelijke behandeling. Ook erkent minister Plasterk dat het Rijk de gemeenten verkeerd advies heeft gegeven in de handreiking ‘ Werken aan woonwagens’ die in 2006 is gepubliceerd door de toenmalige VROM -inspectie. In die handreiking werden gemeenten een aantal voorstellen aangereikt, hoe zij het standplaatsenbeleid in hun gemeente zouden kunnen voeren. Van twee van die opties heeft het College voor de Rechten van de Mensen bij een aantal gemeenten geoordeeld, dat deze discriminerend en in strijd zijn met de mensenrechten en het recht op gelijke behandeling. In dit type beleid wordt er ontoelaatbaar direct onderscheid wordt gemaakt tussen woonwagenbewoners en mensen die in een woning wonen.
Optie 1. Het nuloptie-beleid of wat ook wel uitsterfbeleid genoemd, waarbij de woonwagenstandplaatsen geheel verdwijnen door het verwijderen van vrijkomende standplaatsen of het aanbieden van reguliere huisvesting aan woonwagenbewoners.
Optie 2. Het afbouwbeleid, dat gericht is op het verkleinen van woonwagenlocaties om zo een geleidelijke overgang naar reguliere huisvesting te bewerkstelligen.
Rijksoverheid erkend dat zij ook verantwoordelijkheid heeft voor het woonwagenbeleid.
Minister Plasterk kondigt met deze brief een belangrijke koerswijziging van de Rijksoverheid m.b.t. het huisvestingsbeleid van woonwagenbewoners. De afgelopen jaren gaf het Rijk niet thuis, als woonwagenbewoners of organisaties die zich hard maakten voor de belangen van woonwagenbewoners een beroep deden op het Rijk om actief op te treden tegen het uitsterfbeleid in gemeenten. De steeds terugkerende mantra luidde: “Het Rijk gaat hier niet over .De beleidsverantwoordelijkheid en uitvoering van het woonwagenbeleid is gedecentraliseerd naar gemeenten”.
De minister stelt nu weliswaar dat gemeenten in de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor het huisvestingsbeleid in hun gemeente omdat dit al jaren een gedecentraliseerde overheidstaak is, maar erkend nu wel dat het Rijk hier ook een eigen rol heeft. De Rijksoverheid zal rekeninghoudend met de oordelen van het College voor de Rechten van de Mens kaders gaan aangeven waar de gemeenten rekening mee moeten houden als zij een standplaatsenbeleid in hun gemeente gaan opstellen.Het Rijk zal hun daarbij helpen en ondersteunen met bijvoorbeeld duidelijke handreikingen.
De acties van het Rijk zijn:
Actie 1.De handreiking ‘Werken aan woonwagens’ is van de website van het Rijk verwijderd.
Actie 2. Handreiking effectief antidiscriminatiebeleid.In de op 23 maart 2017 aangekondigde handreiking voor gemeenten met concrete voorbeelden en aanbevelingen voor een effectief lokaal antidiscriminatiebeleid zal ook aandacht worden besteed aan het standplaatsenbeleid voor woonwagenbewoners.
Actie 3. Ontwikkeling van een standplaatsenbeleid binnen mensenrechtenkader. In samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is de Rijksoverheid in gesprek met een twintigtal gemeenten over welke wensen en behoeften deze gemeenten hebben om tot een standplaatsenbeleid te komen dat past binnen het mensenrechtenkader. De eerste bijeenkomst heeft op 21 juni jl. plaatsgevonden en in oktober volgt een tweede. Als klankbord worden tevens de Vereniging Sinti, Roma en Woonwagenbewoners Nederland en andere organisaties betrokken die zich inspannen om de positie van de woonwagenbewoners te verbeteren. De verwachting is dat dit zal leiden tot een kader voor gemeenten en woonwagenbewoners dat ruimte biedt om een goed lokaal beleid ter zake te voeren.
Actie 4. Nieuwe handreiking standplaatsenbeleid. Het is de bedoeling dat deze gespreksrondes zullen leiden tot een nieuwe handreiking inzake het standplaatsenbeleid voor woonwagenbewoners.
Actie 5. Monitoring van het standplaatsenbeleid. Gemeenten hebben tijdens bovengenoemd overleg reeds aangegeven prijs te stellen op enige vorm van monitoring en de minister geeft aan dat hij dat in ieder geval wil doen voor het standplaatsenbeleid.Hij gaat hierover in overleg met gemeenten en de betrokken organisaties bij het klankbord en onderzoekt en onderzoekt wat de inhoud en vorm van een monitor moet hebben.
Actie 6. Verbetering kennis mensenrechtenkader bij gemeenten. Het is de bedoeling dat de nieuwe handreikingen antidiscriminatie en standplaatsenbeleid en het nieuwe kader voor gemeenten en woonwagenbewoners bij gemeenten de kennis over het mensenrechtenkader voor de culturele identiteit van woonwagenbewoners gaat verbeteren.
Wie worden de nieuwe ministers in kabinet Rutte III de plannen van Ronald Plaskerk gaan uitvoeren.
Binnenkort gaat het nieuwe kabinet Rutte III van start en verdwijnen de ministers Stef Blok, Ronald Plasterk en Lodewijk Asscher. Tot de bovenstaande brief van Ronald Plasterk aan de Ombudsman 4 weken geleden hebben zij weinig aandacht besteed aan het woonwagenbeleid uitsterfbeleid door gemeenten. In het nieuwe kabinet worden de volgende namen genoemd, waar woonwagenbewoners de komende jaren mee te maken zouden kunnen krijgen:
Kajsa Ollongren (D66) : minister van Binnenlandse Zaken. ( was Ronald Plasterk)
Wouter Koolmees (D66): minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ( was Lodewijk Asscher)
De brief van minister Plasterk kunt u hier lezen: 
Minister Plasterk Brief Nationale Ombudsman Woonwagenbewoner Zoekt Standplaats September 2017
