Media

De cultuur van de woonwagenbewoner,behouden of uit laten sterven?

Maandag 17 augustus 2015

Dit is de titel van het onderzoeksrapport waarin Marcel Bergema in kaart heeft gebracht tegen welke problemen woonwagenbewoners aan lopen bij het overdragen van de woonwagencultuur naar volgende generaties. Het rapport stelt vast dat het uitsterfbeleid van gemeenten het belangrijkste struikelblok vormt bij het behouden en overbrengen van de cultuur van woonwagenbewoners. Het onder-zoek is uitgevoerd met steun van Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE).

Aanleiding voor het onderzoek

In het voorjaar van 2014 namen de woonwagenbewoners Piet van Assendorp uit Arkel en Jan Timmerman uit Zoetermeer actie om de woonwagencultuur op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland te plaatsen.De inventaris vloeit voort uit de ratificatie door  Nederland van het UNESCO Verdrag ter bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Met steun van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) lukte dat. Op 25 augustus 2014 werd de woonwagencultuur op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed geplaatst. Eén van de voor-waarden om op de inventaris te komen is het opzetten van erfgoed-zorg en het in kaart brengen van de problemen in het overdragen van de cultuur naar volgende generaties. Het belangrijkste probleem in het overbrengen van de woonwagencultuur is het uitsterfbeleid, dat een aantal gemeenten voert.

Conclusies

Het is vooral een verkennend onderzoek, waarin 11 gemeenten, organisaties van woonwagenbewoners( *1), deskundigen(*2) en protesterende woonwagenjongeren uit Utrecht middels vragenlijsten en interviews hun visie geven op het huidige beleid en  voortbestaan van de woonwagencultuur. Het beleid van de gemeenten Best, Oss, Bergen op Zoom, Elburg, Utrecht, Gouda, Tiel, Amsterdam, Den Bosch, Dordrecht en Uden varieert van uitsterfbeleid tot beleid waar ook rekening wordt gehouden met nieuwe standplaatsen voor jongeren. Wat bij de gesprekken het meest in het oog springt is het verschil in opvattingen bij het begrip uitsterfbeleid. Gemeenten stellen over het algemeen dat wanneer het aantal standplaatsen voor woonwagen niet gedwongen afneemt er géén sprake is van een uitsterfbeleid, maar consolidatiebeleid.

Het rapport signaleert dat door een enkele belangrijke ontwikkelingen in 2014 gemeenten ( kunnen) overwegen om hun uitsterfbeleid te heroverwegen.

1. de woonwagencultuur – waaronder het belangrijke kenmerk: het wonen in een wagen op een kamp, omringd door de eigen familie – is in augustus 2014 geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.
2. het uitsterfbeleid is in strijd met mensenrechten- dit is het oordeel in december 2014 van Het College voor de Rechten van de Mens naar aanleiding van de uitvoering van het uitsterfbeleid door de gemeente Oss en woningcorporatie Mooiland..
3. tekort aan standplaatsen-Herhaalde uitspraken van de ECRI, de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie. In 2013 adviseert de ECRI de autoriteiten om: “ … de behoeften van Roma, Sinti en reizigers die in woonwagens wonen, te inventariseren en er voor te zorgen dat er voldoende standplaatsen beschikbaar zijn, zodat zij volgens hun tradities en cultuur kunnen leven.”

Het uitsterfbeleid en consolidatiebeleid van gemeenten gaat voorbij aan de bevolkingsaanwas bij woonwagenbewoners, en die ligt onder woonwagenbewoners zeker niet onder het landelijk gemiddeld groeicijfer.De stelling dat het beleid van consolidatie het streven naar behoud van de woonwagencultuur niet in de weg zou staan is dus niet houdbaar.

Aanbeveling

Het onderzoek wordt afgesloten met de vraag:

Welke gemeente durft het aan om, als experiment, een aantal woonwagenjongeren een stuk grond ter beschikking te stellen tegen een redelijke prijs en onder redelijke voorwaarden, om met hen goede afspraken te maken waar het gaat om bouwvoorschriften en om hen de ruimte te geven om zelf een aantal voorzieningen te regelen op het gebied van infrastructuur? Waarbij de jongeren zelf de door Adri Duivesteijn voorgestelde en inmiddels in de Woningwet opgenomen mini-corporatie tot stand brengen

*1: Mr Jelle Klaas van Public Interest Litigation Project (PILP) en project van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, de NJCM.

Mr Sjoerd Jaasma van Jaasma-De Winter advocaten, voorzitter Stichting Woonwagennieuws ( Het Wiel).

Bram van Duinen, website www.woonwagenwijzer.nl en bestuur Stichting Woonwagennieuws.

Drs Peter Jorna, Consultancy Social Inclusion -Roma kenner.

*2: Vereniging Behoud Woonwagencultuur in Nederland, opgericht in april 2015 door  Piet van Assendorp uit Arkel en JanTimmerman uit Zoetermeer.

Vereniging van Sinti, Roma en Woonwagen Bewoners Nederland, opgericht in 2012. M. van der Vaart en N. Halberstad sr.